مشاهده متن مصاحبه در «خبرگزاری مهر»
عبدالحمید قدیریان معتقد است هنرمندان به دلیل گیرندگی و دقت نظرشان شاید بیش از دیگران بتوانند در این عوالم سیر کنند و دیده‌هایشان را تبدیل به تولیدات هنری کنند.
خبرگزاری مهر– گروه هنر- آزاده فضلی: نمایشگاه نقاشی «سوگ آفتاب» متشکل از آثار هنرمندان برجسته انقلابی به مناسبت سالروز رحلت امام خمینی (ره) سه‌شنبه ۱۱ خردادماه در گالری عالی حوزه هنری گشایش یافت. در این نمایشگاه ۲۸ اثر از ۱۴ هنرمند نقاش پیشکسوت از جمله ایرج اسکندری، کامیار صادقی، مصطفی گودرزی، غلامعلی طاهری، حسن رزمخواه، مرتضی افشاری، علی شیخی، علی اسلامی‌مقدم، علیرضا خالق دادی، احمد خلیلی‌فرد، کاظم چلیپا، محمدعلی ترقی‌جاه و عبدالحمید قدیریان است.
بیشترین تعداد آثاری که در این نمایشگاه به نمایش درآمده از غلامعلی طاهری است که ۲ پرتره و ۲ اثر مفهومی از امام خمینی (ره) است. قدیمی‌ترین اثر در این نمایشگاه مربوط به سال ۱۳۵۸ و اثر محمدعلی ترقی‌جاه، جدیدترین اثر مربوط به سال ۱۳۹۸ اثر غلامعلی طاهری با عنوان پرتره حضرت امام (ره) است. بزرگترین اثر به ابعاد ۲۰۰ در ۲۰۰ متعلق به حسین خسروجردی با عنوان رحلت امام است که سال ۱۳۶۸ خلق شده است. همچنین کوچک‌ترین اثر به ابعاد ۵۵ در ۴۰ متعلق به محمدعلی ترقی‌جاه با عنوان حکومت اسلامی است که در سال ۱۳۵۸ خلق شده است.
یکی از تابلوهای به نمایش درآمده که بسیار عرفانی و حسی است و در ابتدای ورودی نمایشگاه جانمایی شده است، تابلوی «جمع یاران» اثر عبدالحمید قدیریان است که در خرداد سال ۱۳۶۸ و روزهای ارتحال رهبر کبیر انقلاب خلق شده است. با این هنرمند نقاش پیشکسوت درباره این اثر گفتگویی داشتم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
عبدالحمید قدیریان هنرمند نقاش که با تابلوی «جمع یاران» در نمایشگاه «سوگ آفتاب» حضور دارد، در پاسخ به اینکه چه اتفاقی رخ می‌دهد که اثری اینچنین حسی و عرفانی که مفهوم حضرت امام خمینی (ره) از آن درک می‌شود، خلق می‌کنید، به خبرنگار مهر گفت: یک اصلی در خلق اثر هنری وجود دارد که جای بحث زیادی دارد؛ اما به‌صورت خلاصه می‌گویم که هنرمند تا نبیند، نمی‌تواند تولید کند و بکشد. معتقدم همه هنرمندان می‌بینند، اما اینکه با کدام چشم می‌بینند تفاوت دارد.
خدا چشم دل همه از جمله هنرمندان را باز می‌کند
وی تصریح کرد: ما انسان‌ها از عجایب خلقت هستیم و ابعاد مختلفی داریم؛ برای همین این توان را داریم که از بالاترین عوالم عالم شهود تا نازل‌ترین عالم را درک و ببینیم. همه ما دارای بعد ماده، دخانی، برزخی، روحی و ملکوتی هستیم. هنرمندان به دلیل گیرندگی و دقت نظرشان شاید بیش از دیگران بتوانند در این عوالم سیر کنند و دیده‌هایشان را تبدیل به تولیدات هنری کنند. اینکه هنرمند در کدام عالم مستقر است و از آن بهره می‌برد، به حال و هوای او بر می‌گردد. اگر در عالم مادی و دنیوی مستقر باشد با چشم سر نگاه می‌کند و تولیداتش از آن فضای بهره می‌برد و گرایش این هنرمندان به مثلاً، رئالیسم، ناتورالیسم و حتی هایپررئالیسم … از همین بابت است. اگر هنرمندی با عالم دخان (عالم اجنه و شیاطین) ارتباط پیدا کرده و مستقر باشد، می‌تواند با چشم جسم دخانی خود آن فضا را ببیند و از آن تأثیر پذیرد و ما در آثارش شاهد فضایی طلسم‌گونه و شیطانی و تاریک (dark) را شاهدیم. اگر هنرمندی در عالم برزخ مستقر باشد و به تبع آن با چشم جسم برزخی خود در آن عالم سیر کند، ما او را فردی اخلاقی می‌شناسیم و همان صفات و اخلاق او در آثارش مشهود است. اگر هنرمندی در عالم ارواح مستقر باشد توان آن را دارد تا با عالم ارواح ارتباط بر قرار کند و با چشم روحی و تحت تأثیر آن عالم آثارش را خلق کند.
قدیریان با بیان اینکه لایه ملکوتی، موهبتی از سوی خداست که به هنرمند داده می‌شود، گفت: عالم ملکوت بسیار مرتفع و دست یافتن به آن سخت است و برای هنرمندان زیاد دست یافتنی نیست که در آن سیر کنند ولی خداوند به واسطه رحمتش به همه هنرمندان لطف می‌کند و لحظاتی آنان را در ملکوت سیر می‌دهد تا بتوانند با چشم ملکوتی دیده‌های خود را در قالب‌های هنری تولید کنند. از این روست که بعضی از آثار یک هنرمند دارای نورانیتی الهی می‌شود و با بقیه آثار آن هنرمند متفاوت است. البته لازم به ذکر است که درک عوالم فقط مخصوص هنرمندان نیست و همه انسان‌ها بالقوه این توان شگفت انگیز را دارند. ولی موضوع از جایی دردناک می‌شود که خداوند به مشرکین می‌فرمایند: «چرا به ملکوت خدا نگاه نمی‌کنید» (أَوَلَمْ یَنْظُرُوا فِی مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَیْءٍ وَأَنْ عَسَیٰٓ أَنْ یَکُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ ۖ فَبِأَیِّ حَدِیثٍ بَعْدَهُ یُؤْمِنُونَ (اعراف ۱۸۵)
زمانی که امام خمینی (ره) به رحمت خدا رفتند، برای مدتی احساس می‌کردم زیر پایم خالی شده و زندگی‌ام شکل دیگری پیدا کرد. همه چیز در ذهنم به هم ریخته بود، در آن حال و هوا تحت تأثیر روح ایشان و در حالت خواب و بیداری، این صحنه‌ای که در تابلو می‌بینید را دیدم و کشیدمآیا در [فرمانروایی و] مالکیّت [و ربوبیّت] بر آسمان‌ها و زمین و هر چیزی که خدا آفریده و اینکه شاید پایان عمرشان نزدیک شده باشد با تأمل نظر نکردند؟ [و اگر به قرآن مجید، این کتاب هدایتگر ایمان نیاورند] بعد ازآن به کدام سخن ایمان می‌آورند؟!) یعنی خداوند از مشرکان توقع دارد تا آنها خود را با ملکوت هماهنگ کند چه رسد به ما مؤمنین.
چرا جوان امروزی توان درک امام را ندارد
وی با اشاره به تابلوی «جمع یاران» بیان کرد: این تابلویی در همان روزهای بعد از ارتحال امام خمینی (ره) کشیده شده است؛ متأسفانه متولیان فرهنگی به دلیل قرار داشتن در زیر مجموعه سیاسیون، به ما ابعاد امام (ره) را درست معرفی نکردند و تنها امام را در قد و قواره خود شرح دادند. از این رو است که جوان امروز در پازل وجودی امام خانه‌های خالی بسیاری را می‌بیند و توان درک او را ندارد. در حالی که امام خمینی (ره) برای نسل ما، بسیار فراتر از یک سیاستمدار بود. امام در منظر آنان که به او دل داده بودند، کسی بود که اذن قیامش را از امام عالم (عج) گرفته بود و مجرایی برای اعمال برنامه الهی در این زمان شده بود. امام (ره) به میزان رشدی که کرده بود روحش هم وسعت یافته بود و با روح خود همه ارواح را در خود جای می‌داد. به همین دلیل بود که وقتی در حسینیه جماران خدمت امام (ره) می‌رفتیم، به محض اینکه ایشان وارد حسینیه می‌شدند اشک از چشمان همه سرازیر می‌شد، چراکه لطافت و نور ملکوتی ایشان ما را تحت تأثیر قرار می‌داد و باعث می‌شد رفتاری ناخودآگاه داشته باشیم.
این هنرمند نقاش پیشکسوت همچنین در رابطه با شکل‌گیری این اثر خود گفت: زمانی که امام خمینی (ره) به رحمت خدا رفتند، برای مدتی احساس می‌کردم زیر پایم خالی شده و زندگی‌ام شکل دیگری پیدا کرد. همه چیز در ذهنم به هم ریخته بود، در آن حال و هوا تحت تأثیر روح ایشان و در حالت خواب و بیداری، این صحنه‌ای که در تابلو می‌بینید را دیدم و کشیدم. برای لحظاتی دیدم، درخت تنومندی با قدمت بسیار که بر بالای آن صندلی امام قرار دارد و در پیرامون آن خیل عظیم یاران در گرداگرد او جمع هستند و گویا این همنشینی در عالمی دیگر همچنان ادامه دارد. با دیدن و کشیدن این صحنه آرام شدم و این مطلب را درک کردم که همچنان فرصت قرار گرفتن در بین یاران امام (ره) وجود دارد. عظمت امام خمینی به این بود که در سیر سلوکی خود وجود خودشان را پس زندند و چیزی برای خود نمی‌خواستند، برای همین بود که خدا آن عظمت معنوی را برای ایشان پسندیدند و توانست همه قلب پاک تینتان را تسخیر کند.
وی که در این اثر فضایی حزن‌انگیز از ارتحال امام خمینی (ره) را تصویر کرده است، توضیح داد: این تابلو دارای حزنی حماسی است. خداوند به ما لطف کرد در چنین دوره‌ای زندگی کنیم تا فرصت درک چنین روح بزرگی را داشته باشیم. البته متأسفانه و افسوس که بحث نفوذ در مباحث فرهنگی و انحرافات سازمان یافته بعد از انقلاب سبب شد تا امام را یک فرد سیاسی تعریف کردند و این در حالی است که امام خمینی به اذن امام عالم (عج) مجرایی بودند تا خداوند به واسطه ایشان برنامه‌اش را به سوی ظهور و برپایی حکومت الهی از طریق ایشان به انجام برساند.